Lucepedia

De terechtwijzing aan het adres van de donatisten.
-Antidonatistisch- 
Brief aan Bonifacius, tribuun van Afrika. De aanleiding zijn de problemen met mensen die niet wilden gehoorzamen aan de door het keizerlijke hof uitgevaardigde richtlijnen tegen de donatisten.

De vier evangelisten en de samenhang van hun evangelieverhalen, vier boeken.
-Exegese- 
Boek 1: Achtereenvolgens over het gezag van de evangelisten, hun aantal, hun volgorde en de verschillende opzet van hun evangelieberichten. Deze onderwerpen worden in verband gebracht met de opvattingen van de neo-platonici, die het als een probleem zien dat Christus niet zelf geschriften heeft nagelaten. Vervolgens de kwestie als zouden de evangelisten in hun evangeliën aan Christus hogere titels hebben meegegeven dan Hijzelf. Uiteenzetting dat in de evangeliën trouw wordt bericht over het apostolische geloof door erop te wijzen hoe de evangelische boodschap in het geloof van de profeten van Israël ligt ingebed. De God van Israël mag als enige worden aanbeden. Boek 2: Onderzoek over het evangelie volgens Matteüs tot aan het verhaal over het laatste avondmaal in een vergelijking met parallelteksten van de andere evangeliën in hun onderlinge samenhang. Boek 3: Dezelfde onderlinge vergelijking vanaf het laatste avondmaal tot en met het einde van de evangelische getuigenissen. Boek 4: Uitlegkundige problemen die bijzonder zijn voor de evangeliën volgens Marcus, Lucas en Johannes.

De voorbestemming der heiligen.
-Antipelagiaans- 
Gericht aan Prosperus en Hilarius als reactie op twee brieven van hen. Het onderwerp is het genadige karakter van de geloofsoorsprong. De genade van het geloof berust op uitverkiezing. Met het oog op de opponenten gaat het vervolgens over de verhouding tussen de genade van het geloof en de goddelijke uitverkiezing, in het bijzonder over de voorbestemming. Nadere toelichting aan de hand van de geschiedenis van de onnozele kinderen. Aan het slot wordt het geheel met schriftuurlijke argumenten verantwoord.

De zelfbeheersing.
-Moraaltheologie- 
Naar aanleiding van Ps 140 (141),3-4 een uiteenzetting over de zelfbeheersing. De beheersing van de eigen lichamelijke en geestelijke begeerten wordt ingegeven door de wet, maar is afhankelijk van Gods genade. Vervolgens over de strijd van de zelfbeheersing. Daarin valt op hoezeer het object van deze strijd niet het vlees zelf is, maar de driften van het vlees. Bovendien wordt aangegeven dat ware zelfbeheersing gefundeerd moet zijn in oprecht geloof om niet in veinzerij te vervallen.

De zorg voor de doden.
-Moraaltheologie- 
Reactie op een brief van bisschop Paulinus. Centraal staat de vraag of de zielenrust van een overledene baat vindt door bij een heilige begraven te worden. Voor de dode doet het er niet toe; voor de nabestaanden wel omdat zij dan eerder en gemakkelijker hun hart op God kunnen richten.

Handboek over geloof (c. 9-113), hoop (114-116) en liefde (117-122).
-Dogmatiek- 
Geloofsinstructie voor Laurentius: hoe moet God worden aanbeden en hoe wordt in de Schrift bepaald wat ware wijsheid is voor een mens? Het grootste gedeelte bevat een uitleg van het geloof naar de woorden van de apostolische geloofsbelijdenis als vertolking van de Schriften. Allerlei kwesties over de afzonderlijke geloofsartikelen komen aan de orde. Het werk biedt daarom een compact overzicht van Augustinus' theologische opvattingen.

Het eerste geloofsonderricht.
-Geloofsonderricht, Exegese- 
Op verzoek van een diaken uit Carthago geeft Augustinus aanwijzingen over het eerste geloofsonderricht aan de catechumenen (te onderscheiden van het tweede aan de competentes). In het eerste gedeelte twee vragen: 1. Wat moet in het eerste geloofsonderricht aan de orde komen, en hoe dient daarin de verhouding te zijn tussen het verhaal van de heilsgeschiedenis en de rechten en plichten van de kandidaat? 2. Hoe kan de methode van onderricht worden veraangenaamd? In het tweede gedeelte twee voorbeelden van Augustinus' eigen geloofsonderricht: een uitvoerig model voor onwetenden en een bondig model voor gevorderden.

Het gelukkige leven.
-Filosofie- 
Dit boek is geschreven tijdens de werkzaamheden voor Contra Academicos. Ontstaan bij gelegenheid van Augustinus' verjaardag uit een driedaags gesprek. In het gesprek komt vast te staan dat een gelukkig leven niets anders is dan volmaakte godskennis.
In het voorwoord een opdracht aan Theodorus en Manlius; verder een onderzoek naar de betekenis van christelijke wijsbegeerte en een beschrijving van de gelegenheid van de gesprekken.
De drie volgende gedeelten bevatten een verslag van de drie gesprekken. In het eerste gesprek de ontdekking dat iemand die niet heeft wat hij verlangt, ongelukkig is. En ook iemand die wel heeft wat hij verlangt, kan ongelukkig zijn. De vraag luidt dan: Wat moet een mens verlangen om gelukkig te worden? Moet men daarvoor God bezitten?
In het tweede gesprek de vraag op welke manier men God kan bezitten dat men gelukkig wordt. Hierover bestaan drie opvattingen. De derde komt uitgebreid aan bod: van iemand in wie geen onreine geest is, kan men zeggen dat die God bezit. Met onreine geest vervuld heet degene die als door een duivel is bezeten, of wiens ziel met ondeugden en zonden is bezoedeld. Wie zich door ondeugden en zonden van God vervreemdt, is ongelukkig en vindt God niet genadig. Wie God zoekt, bezit Hem als genadige God maar is nog niet gelukkig. Wie God gevonden heeft, bezit Hem als een genadige God en is tevens gelukkig. 
In het derde gesprek de vraag of alle ongelukkigen gebrek lijden. Een bevestigend antwoord leidt nog niet tot de conclusie dat allen die geen gebrek lijden, gelukkig zijn. Iemand die geen gebrek heeft, kent immers angst om te verliezen en om gebrek te gaan lijden. Kan dat erop duiden dat een arme wijze gelukkig kan zijn, en dat wie geen wijsheid bezit, gebrek lijdt? Wie wijsheid bezit, is gelukkig. Wijsheid is de juiste maat voor de ziel. Wijsheid is datgene waardoor de ziel in evenwicht wordt gehouden

Het goede van het huwelijk.
-Moraaltheologie- 
Aanleiding is een twist tussen de monnik Jovinianus en Hieronymus. Jovinianus stelde de verdienste van de godgewijde maagden op één lijn met die van de kuisheid van het huwelijk. Zijn opvattingen veroorzaakten in Rome grote onrust onder mannelijke en vrouwelijke religieuzen die leefden onder de celibaatsgelofte. Jovinianus werd in 389 veroordeeld. Hieronymus zette zich in Aduersus Jovinianum uit 392 zozeer af tegen de opvattingen van Jovinianus, dat er van de waarde van het huwelijk niet veel over scheen te blijven.
In de eerste helft van dit geschrift een reflectie op de uitleg van Genesis 1,28 over de vruchtbaarheid van het huwelijk. Die bestaat uit het koesteren van de vriendschap tussen de partners, het voortbrengen van kinderen, de onderlinge trouw, het bewaren van de kuisheid en uit de heiligheid van het geheim tussen Christus en de kerk. In de tweede helft een nadere verantwoording van de polygamiegebruiken bij de aartsvaders uit het Oude Testament. Zulke gebruiken waren met het oog op Christus' komst geoorloofd.

Huwelijk en begeerte, twee boeken.
-Antipelagiaans- 
Dit werk is geschreven voor Valerius. Boek 1 gaat in op het aan Augustinus gerichte verwijt dat zijn visie op de erfzonde tevens een veroordeling van het huwelijk zou inhouden. In het huwelijk kan voor de vleselijke begeerte, als lust opgevat, geen goede functie zijn weggelegd. Toch is Augustinus ervan overtuigd dat het kwaad van de vleselijke begeerte het goede van een huwelijk niet kan vernietigen. Boek 2 bevat een stellingname tegen anonieme uittreksels uit een geschrift van Julianus van Aeclanum aan Turbantius, waarin Julianus op Augustinus' eerste boek had gereageerd. Augustinus wordt daarin verweten het vrije wilsbesluit van een mens te ontkennen, het goede van het huwelijk te verloochenen, pasgeborenen als beeld van de duivel in plaats van als beeld van God te beschouwen en de natuur als een kwaad te zien.