Lucepedia - Digitale theologische encyclopedie

131 records found

Nr	Jaar▲	Afk	Beschrijving	Vertalingen
100	417	praes. dei	De aanwezigheid van God. -Antipelagiaans- Brief aan Dardanus tegen de opvattingen van de pelagianen over het verband tussen de tempel en de aanwezigheid van God.		View
38	418	Emer. Don.	Aan de donatistische bisschop Emeritus. -Antidonatistisch- Het dateert van ná 418 (Vgl nr 61 Emer).		View
61	418	Emer.	In gesprek met de donatistische bisschop Emeritus van Caesarea in Mauretanië. -Antidonatistisch- Verslag van de ontmoeting tussen Augustinus en Emeritus op 18 september, waarbij Emeritus wordt uitgedaagd om zich over de resultaten van de synode in 411 uit te spreken.		View
64	418	gr. et pecc. or.	De genade van Christus en de erfzonde, twee boeken. -Antipelagiaans- Tegen de opvattingen van Pelagius en Caelestius. Boek 1 gaat over Christus' genade en in het bijzonder over de vraag of de genade ook kan worden teruggevonden in de natuur en het vrije wilsbesluit van een mens, of alleen in de wet en het onderricht. Boek 2 gaat over erfzonde en kinderdoop. De pelagianen ontkennen de erfzonde en daarmee de noodzaak van de kinderdoop.		View
117	418	c. s. Arrian.	Tegen een preek van de arianen. -Antiariaans- Geschrift waarin punt voor punt een anonieme preek uit ariaanse kring wordt behandeld en weerlegd.		View
115	418	s. Caes. eccl.	Preek tot de kerkgangers in Caesarea. -Antidonatistisch- Preek gehouden bij gelegenheid van de ontmoeting met de donatistische bisschop Emeritus en een daarmee in verband staand bezoek aan Caesarea in Mauretanië.		View
90	419	qu. uet. t.	Acht vraagstukken over het Oude Testament. -Exegese- In feite tien kwesties over enkele aspecten van de rechtvaardigheid in het algemeen		View
7	419	adult. coniug.	Overspelige echtgenoten, twee boeken, in briefvorm aan Pollentius. -Moraaltheologie- In boek 1 twee kwesties: de eerste gaat in op 1 Kor 7,10-11; de tweede handelt over 1 Kor 7,12vv. Ten slotte de vraag of de doop van nut is bij catechumenen die op het punt staan te sterven en geen wens kunnen uiten om gedoopt te worden. In boek 2 uitleg van 1 Kor 7,39. In de discussie over scheidingsgronden gaat het met name over de vraag of overspel en overlijden een echtscheiding kunnen legitimeren.		View
9	419	an. et or.	De ziel en haar oorsprong, vier boeken. -Antipelagiaans- Gericht tegen de opvattingen van Vincentius Victor. Boek 1 is opgedragen aan de lekenmonnik Renatus. Weerlegging met schriftuurlijke argumenten waarop Victor zich beroept bij zijn standpunt dat de menselijke ziel niet bij de voortplanting wordt geschapen, maar bij ieder afzonderlijk opnieuw wordt ingeblazen. Boek 2is opgedragen aan de priester Petrus en gaat eveneens in op de ideeën van Victor. Petrus wordt aangespoord van zijn dwalingen terug te keren. In het derde en vierde boek richt Augustinus zich tot Victor zelf. Boek 3 behandelt dezelfde punten als de eerste twee boeken. In boek 4 wordt ten slotte nauwkeuriger op twee punten ingegaan die Victor heeft ingebracht over de oorsprong van de ziel en over de onlichamelijkheid van de ziel.		View
77	419	loc.	Kanttekeningen bij de heptateuch, zeven boeken. -Exegese- In dit boek worden taalkundige zaken behandeld over de eerste zeven boeken van de bijbel: Genesis, Exodus, Leviticus, Numeri, Deuteronomium, Jozua en Rechters. Het Latijn van de door Augustinus gebruikte bijbelvertaling wordt kritisch bekeken in het licht van de Latijnse grammatica. Onduidelijkheden worden toegelicht vanuit wat Augustinus meent te weten over de Hebreeuwse of Griekse taal.		View
88	419	nupt. et conc.	Huwelijk en begeerte, twee boeken. -Antipelagiaans- Dit werk is geschreven voor Valerius. Boek 1 gaat in op het aan Augustinus gerichte verwijt dat zijn visie op de erfzonde tevens een veroordeling van het huwelijk zou inhouden. In het huwelijk kan voor de vleselijke begeerte, als lust opgevat, geen goede functie zijn weggelegd. Toch is Augustinus ervan overtuigd dat het kwaad van de vleselijke begeerte het goede van een huwelijk niet kan vernietigen. Boek 2 bevat een stellingname tegen anonieme uittreksels uit een geschrift van Julianus van Aeclanum aan Turbantius, waarin Julianus op Augustinus' eerste boek had gereageerd. Augustinus wordt daarin verweten het vrije wilsbesluit van een mens te ontkennen, het goede van het huwelijk te verloochenen, pasgeborenen als beeld van de duivel in plaats van als beeld van God te beschouwen en de natuur als een kwaad te zien.		View
108	419	qu.	Vraagstukken bij de heptateuch, in zeven boeken. -Exegese- Exegetische vraagstukken over de eerste zeven boeken van de bijbel. In tegenstelling tot 077 loc. gaat de aandacht hier uit naar de inhoud en de betekenis van de teksten.		View
6	420	c. adu. leg.	Tegen de tegenstanders van de wet en de profeten, twee boeken. -Exegese- Gericht tegen de marcionieten of leden van een andere groepering, die menen dat God niet de wereld heeft gemaakt en evenmin door Mozes de wet heeft geschonken. Boek 1 gaat in op alle passages uit het Oude Testament, die door de tegenpartij worden verworpen. Boek 2 gaat over die passages uit het Nieuwe Testament die met het Oude tegenstrijdig lijken.		View
37	420	c. ep. Pel.	Reactie op twee pelagiaanse brieven, vier boeken. -Antipelagiaans- De eerste pelagiaanse brief waarop Augustinus reageert, is van Julianus van Aeclanum. Deze brief is alleen via de indrukken van Augustinus bewaard gebleven. Men neemt aan dat deze brief Julianus' inzichten goed weergeven. Julianus lijkt zich te keren tegen manicheïsche opvattingen dat door de val van Adam de mens niet meer kan beschikken over een vrije wilskeuze, maar onder de dwang van het vlees staat. Men staat dientengevolge negatief tegenover het huwelijk. Bovendien huldigt men het standpunt dat de heiligen in het Oude Testament niet zonder zonde maar met schuld beladen zijn gestorven. De apostelen en Christus zijn evenmin vrij van zonden. De dwang van het vlees is zo sterk dat zelfs het doopsel niet alle zonden kan wegnemen. De tweede pelagiaanse brief is afkomstig van dezelfde Julianus maar nu met zeventien andere bisschoppen. Ook deze brief is alleen door de verwijzingen van Augustinus bewaard gebleven. Beide brieven lijken inhoudelijk op elkaar. Augustinus' reactie op de beide brieven is opgedragen aan Bonifacius, bisschop van Rome. Zijn reactie volgt de documenten van Julianus en de zijnen op de voet. Boek 1 behandelt de eerste brief; de laatste drie boeken gaan in op de tweede brief. Op bepaalde aspecten worden de brieven aangevuld of verbeterd vanuit het katholieke geloof. De opvattingen van Augustinus zijn naar de verschillende onderwerpen als volgt samen te vatten: - de natuur is weliswaar als goed geschapen, maar behoeft wegens de erfzonde een Verlosser; - het huwelijk is weliswaar een goed, maar is als gevolg van de zonde met kwade begeerlijkheid omgeven; - de wet is heilig, recht en goed, maar niet bij machte de zonden van de mensen weg te nemen; - de heiligen van het Oude en Nieuwe Verbond zijn gerechtvaardigd, maar niet van zonden vrij. Tenslotte volgen tegenover de opvattingen van de pelagianen gezagvolle uitspraken van Cyprianus en Ambrosius die de eigen inzichten over erfzonde, helpende genade en de onvolkomenheid van de menselijke gerechtigheid onderbouwen.		View
82	420	c. mend.	Tegen de leugen. -Moraaltheologie- Reactie op vragen van Consentius over hoe de leugen mag worden gebruikt om geheime priscillianen te ontmaskeren, die zich als katholieken voordoen. Soms kan het omwille van het tijdelijke of eeuwige heil noodzakelijk zijn om niet de waarheid te zeggen. Inzake het geloof mag nooit worden gelogen en moet men zich tegenover ketters verdedigen.	Liegen en leugens [De mendacio & Contra mendacium] / Aurelius Augustinus ; vertaald en toegelicht door Vincent Hunink, ingeleid door Paul van Geest . - Budel : Damon, 2010. - 173 p. ; 21 cm. – ISBN: 978-90-5573-9813.	View
56	421	c. Gaud.	Reactie op de donatistische bisschop Gaudentius, twee boeken. -Antidonatistisch- Boek 1 weerlegt twee brieven van Gaudentius aan Dulcitius. In boek 2 wordt Gaudentius' reactie op het eerste boek ontzenuwd.		View
28	421	cura mort.	De zorg voor de doden. -Moraaltheologie- Reactie op een brief van bisschop Paulinus. Centraal staat de vraag of de zielenrust van een overledene baat vindt door bij een heilige begraven te worden. Voor de dode doet het er niet toe; voor de nabestaanden wel omdat zij dan eerder en gemakkelijker hun hart op God kunnen richten.	Wat kunnen wij voor de doden doen? [De cura pro mortuis gerenda] / Aurelius Augustinus; vertaald, ingeleid en van aantekeningen voorzien door Jan den Boeft en Hans van Reisen. - Budel: Damon, november 2010 (3de gew. dr.). - ISBN: 978-94-6036-071-8.	View
55	421	ench.	Handboek over geloof (c. 9-113), hoop (114-116) en liefde (117-122). -Dogmatiek- Geloofsinstructie voor Laurentius: hoe moet God worden aanbeden en hoe wordt in de Schrift bepaald wat ware wijsheid is voor een mens? Het grootste gedeelte bevat een uitleg van het geloof naar de woorden van de apostolische geloofsbelijdenis als vertolking van de Schriften. Allerlei kwesties over de afzonderlijke geloofsartikelen komen aan de orde. Het werk biedt daarom een compact overzicht van Augustinus' theologische opvattingen.	Handboekje over geloof, hoop en liefde = Enchiridion ad Laurentium de fide spe et caritate / Augustinus van Hippo ; ingeleid en vertaald door T.J. van Bavel . - Leuven : Peeters, 2008. - IV, 101 p.- ISBN: 978-90-429-2021-7.	View
73	421	c. Iul.	Reactie op Julianus van Aeclanum, zes boeken. -Antipelagiaans- Boek 1 verdedigt de katholieke opvattingen over de erfzonde als weergegeven in nr 88 nupt. et conc. tegenover Julianus, die in een geschrift van vier boeken Augustinus van repliek had gediend. De verdediging stoelt op gezagvolle uitspraken van Basilius en Johannes Chrysostomus, op wie de tegenpartij zich meent te kunnen beroepen. Aan het eind van dit boek beticht Augustinus de tegenpartij van manicheïsche invloeden. Boek 2 weerlegt pelagiaanse opvattingen met behulp van gezagvolle uitspraken van tien bisschoppen: Irenaeus, Cyprianus, Reticius, Olympius, Hilarius, Gregorius van Nazianze, Ambrosius, Basilius, Johannes van Constantinopel en Innocentius met enkele andere priesters en onderlegde personen als Hiëronymus. Boek 3 weerlegt het eerste boek van Julianus. God heeft de mens goed geschapen. De menselijke begeerte is echter slecht, waardoor het vlees in spanning leeft met de geest. Niettemin kan dit kwaad op goede wijze worden aangewend door kuisheid of onthouding. Dit kwaad is niet van God afkomstig, maar is uit Adam ontstaan en van hem aan ons overgeleverd. Christus bracht echter verzoening tot stand. In boek 4 een reactie op het tweede boek van Julianus. Daarin aandacht voor de vraag of de deugden van ongelovigen als waarachtig kunnen worden beschouwd en of de begeerte een kwaad is.Boek 5 bevat een reactie op het derde boek van Julianus. Aan de orde komen het verband tussen de gevolgen van de erfzonde en het sacrament van de wedergeboorte, de relatie tussen de voorbestemden ten heil en de verworpenen, de uitleg van 1 Tess 4,4 en de rol van de begeerte tussen Maria en Jozef rond het geheim van Gods menswording. Boek 6 gaat ten slotte in op het vierde boek van Julianus. De rechtmatigheid van de kinderdoop wordt onderkend en gestaafd met schriftuurlijke argumenten uit Paulus' brieven aan de Romeinen en aan de Korinthiërs. Verder komen de rol en de gevolgen van de erfzonde bij pasgeborenen aan de orde en wat door het sacrament van de doop wordt teweeggebracht. De begeerte wordt in elk geval niet weggenomen. Ten slotte een weerlegging van de schriftuurlijke argumenten van Julianus uit Paulus en Ezechiël.		View
89	422	Dulc. qu.	Acht vraagstukken van Dulcitius. -Exegese- De acht kwesties betreffen de volgende onderwerpen: 1. Blijven gedoopte zondaars uit de hel? 2. Mag men voor zichzelf aan doden offeren? 3. Wat is het verband tussen het laatste oordeel en de wederkomst van de Heer? 4. Wat behelst de zegen aan de kinderen van de rechtvaardigen zoals beloofd in de psalmen? 5. Hoe werd David naar Gods hart uitverkoren? 6. Werd Samuël werkelijk door een python uit de onderwereld weggeroepen? 7. Hoe ontliep Sara de verkrachting van Abimelech en de farao? 8. Was de Geest Gods die over de wateren zweefde tijdens de dagen van de schepping, de Heilige Geest?		View

Export: