Lucepedia - Digitale theologische encyclopedie

131 records found

Nr▲	Jaar	Afk	Beschrijving	Vertalingen
61	418	Emer.	In gesprek met de donatistische bisschop Emeritus van Caesarea in Mauretanië. -Antidonatistisch- Verslag van de ontmoeting tussen Augustinus en Emeritus op 18 september, waarbij Emeritus wordt uitgedaagd om zich over de resultaten van de synode in 411 uit te spreken.		View
62	417	gest. Pel.	De gebeurtenissen rond Pelagius. -Antipelagiaans- Verslag van de synodehandelingen te Diospolis in Palestina in 415, waar Pelagius door veertien katholieke bisschoppen werd verhoord en van ketterij werd vrijgesproken, terwijl in het verslag wordt aangetoond dat het onderricht van Pelagius niet als katholiek kan worden beschouwd. Het werk is opgedragen aan Aurelius, bisschop van Carthago.		View
63	387	gramm.	De grammatica (Regulae) (Ars breviata) -Leerboek- Dit geschrift maakt deel uit van een onvoltooid gebleven project van de disciplinarum libri waarbij Augustinus zich had voorgenomen de verschillende artes uiteen te zetten. In dit boek over de grammatica worden de Latijnse taalregels beschreven.		View
64	418	gr. et pecc. or.	De genade van Christus en de erfzonde, twee boeken. -Antipelagiaans- Tegen de opvattingen van Pelagius en Caelestius. Boek 1 gaat over Christus' genade en in het bijzonder over de vraag of de genade ook kan worden teruggevonden in de natuur en het vrije wilsbesluit van een mens, of alleen in de wet en het onderricht. Boek 2 gaat over erfzonde en kinderdoop. De pelagianen ontkennen de erfzonde en daarmee de noodzaak van de kinderdoop.		View
65	426	gr. et lib. arb.	De genade en de vrije wilskeuze. -Antipelagiaans- De goddelijke genade en de menselijke vrije wilskeuze staan niet tegenover elkaar. Genade wordt niet vanwege goede werken in een mens uitgestort, maar zij kunnen er wel een uitdrukking van zijn. Genade wordt evenmin verstrekt vanwege de wil tot goede werken.		View
66	412	gr. t. nou.	De genade van het Nieuwe Testament. -Exegese- Brief aan Honoratus over vijf uitlegkundige problemen van het Nieuwe Testament. 1. Over de betekenis van Ps 21 (22),2 in Mt 27,46 en Mc 15,34. 2. Over Ef 3,17. 3. Over de vijf verstandige en vijf dwaze bruidsmeisjes in Mt 25,2. 4. Over de betekenis van de duisternis buiten in Mt 25,30. 5. Over Joh 1,14 over het vleesgeworden Woord van God.		View
67	428	haer.	Ketterijen. -Apologetiek- Tegen de opvattingen van alle ketterijen die aan Augustinus bekend waren. Geschreven op verzoek van Quodvultdeus, bedoeld als naslagwerk en hulpmiddel voor clerici en leken bij de verdediging van het katholieke geloof in Noord-Afrika. Onder de nummers 1-57 een opsomming van de ketterijen volgens een bestaand overzicht van Epiphanius. Onder de nummers 58-80 stromingen die niet bij Epiphanius staan vermeld, maar ontleend werden aan een overzicht van Filastrius. Onder de nummers 81-88 groeperingen die Augustinus aan andere bronnen heeft ontleend. Aan het uitwerken van het tweede boek is Augustinus niet meer toegekomen. Hij had zich voorgenomen daarin allerlei wezenlijke zaken over ketters in het algemeen te beschrijven.	Ketters en scheurmakers [de haeresibus] / bezorgd, vertaald en toegelicht door Joke Gehlen-Springorum en Vincent Hunink. - Budel : Damon, 2009. - 142 p. - ISBN: 978-90-5573-931-8. - Latijn-Nederlandse parallel tekst.	View
68	0	c. Hill.	Tegen Hilarus.		View
69	387	imm. an.	De onsterfelijkheid van de ziel. -Filosofie- Ontstaan doordat de beantwoording van de vraag naar de onsterfelijkheid van de ziel in het tweede boek van nr 120 sol. niet werd afgerond. Hoofdthema's zijn de verbanden tussen de eeuwigheid, de waarheid, de ziel, het verstand, het zijn, de substantie, het lichaam, de veranderlijkheid en het niets. Augustinus toont zich over dit werk niet tevreden (Vgl. retr. 1,5): kort, verwrongen en onhelder van karakter, vermoeiend om te lezen en onduidelijk van doelstelling.	De immortalitate animae van Aurelius Augustinus / vert. en van comm. voorzien door Cornelia Wilhelmina Wolfskeel. - Utrecht 1973. - p. 52-238.	View
70	400	inq. Ian.	Antwoord op vragen van Januarius (ep. 54-55). -Liturgie- Hoe te handelen bij verschillen tussen de plaatselijke kerken in liturgische gebruiken en in de sacramentenbediening, het onderhouden van de liturgische feestdagen, de vastenpraktijken en de viering van de eucharistie. De tweede brief vooral over kerkelijke riten: welke moeten als ongeoorloofd worden afgeschaft? Januarius vraagt Augustinus over het geheim van de sabbat, de veertigdaagse vasten, de voetenzalving en andere kerkelijke gebruiken rond de liturgische zangpraktijken.	In antwoord op uw vragen : Augustinus' brieven aan Januarius [Ad inquisitiones Ianuarii libri duo (= Epistulae 54-55)] / Aurelius Augustinus ; vertaald, ingeleid en van aantekeningen voorzien door Ben Bongers, Joost van Neer, Martijn Schrama, Anke Tigchelaar. - Budel : Damon, 2009. - 174 p. - ISBN: 978-90-5573-930-1. - Latijn-Nederlandse paralleltekst.	View
71	407	Io. eu. tr.	124 Verhandelingen over het Johannesevangelie. -Exegese- Een doorlopend vers-voor-vers commentaar op het gehele evangelie volgens Johannes. In later onderzoek is vastgesteld dat de numerieke volgorde van de verhandelingen niet dezelfde is als de chronologische: de verhandelingen zijn later door Augustinus in de volgorde van de evangelietekst gerangschikt.	Geef mij te drinken : Verhandelingen 1-23 over het Johannesevangelie. = In Iohannis euangelium tractatus / Aurelius Augustinus ; ingeleid, vertaald en van aantekeningen voorzien door Hans Tevel en Hans van Reisen. - Budel : Damon, 2010. - 478 p. - ISBN: 978-90-5573-974-5. - € 49,90 Brood om van te leven: Verhandelingen 24-54 over het Johannesevangelie [In Johannis euangelium tractatus] / Aurelius Augustinus; ingeleid, vertaald en van aantekeningen voorzien door Hans Tevel en Hans van Reisen. Budel: Damon, september 2017. ISBN: 9789463401012. 488 pag. met stofomslag en leeslint. € 49,90.	View
72	426	adu. Iud.	De verhouding met de joden. -Apologetiek- Een preek voor christenen als toerusting in de omgang met de joden en de omgang met joodse invloeden op de kerkgemeenschap. Pleidooi voor een geestelijke uitleg van de tora.	Provocatie, Augustinus' preek tegen de Joden : Theologisch essay / Wessel H. ten Boom. - Kampen : Kok, 2006. - 408 p. ; 24 cm. - ISBN: 90-435-1261-3. - p. 26-46.	View
73	421	c. Iul.	Reactie op Julianus van Aeclanum, zes boeken. -Antipelagiaans- Boek 1 verdedigt de katholieke opvattingen over de erfzonde als weergegeven in nr 88 nupt. et conc. tegenover Julianus, die in een geschrift van vier boeken Augustinus van repliek had gediend. De verdediging stoelt op gezagvolle uitspraken van Basilius en Johannes Chrysostomus, op wie de tegenpartij zich meent te kunnen beroepen. Aan het eind van dit boek beticht Augustinus de tegenpartij van manicheïsche invloeden. Boek 2 weerlegt pelagiaanse opvattingen met behulp van gezagvolle uitspraken van tien bisschoppen: Irenaeus, Cyprianus, Reticius, Olympius, Hilarius, Gregorius van Nazianze, Ambrosius, Basilius, Johannes van Constantinopel en Innocentius met enkele andere priesters en onderlegde personen als Hiëronymus. Boek 3 weerlegt het eerste boek van Julianus. God heeft de mens goed geschapen. De menselijke begeerte is echter slecht, waardoor het vlees in spanning leeft met de geest. Niettemin kan dit kwaad op goede wijze worden aangewend door kuisheid of onthouding. Dit kwaad is niet van God afkomstig, maar is uit Adam ontstaan en van hem aan ons overgeleverd. Christus bracht echter verzoening tot stand. In boek 4 een reactie op het tweede boek van Julianus. Daarin aandacht voor de vraag of de deugden van ongelovigen als waarachtig kunnen worden beschouwd en of de begeerte een kwaad is.Boek 5 bevat een reactie op het derde boek van Julianus. Aan de orde komen het verband tussen de gevolgen van de erfzonde en het sacrament van de wedergeboorte, de relatie tussen de voorbestemden ten heil en de verworpenen, de uitleg van 1 Tess 4,4 en de rol van de begeerte tussen Maria en Jozef rond het geheim van Gods menswording. Boek 6 gaat ten slotte in op het vierde boek van Julianus. De rechtmatigheid van de kinderdoop wordt onderkend en gestaafd met schriftuurlijke argumenten uit Paulus' brieven aan de Romeinen en aan de Korinthiërs. Verder komen de rol en de gevolgen van de erfzonde bij pasgeborenen aan de orde en wat door het sacrament van de doop wordt teweeggebracht. De begeerte wordt in elk geval niet weggenomen. Ten slotte een weerlegging van de schriftuurlijke argumenten van Julianus uit Paulus en Ezechiël.		View
74	429	c. Iul. imp.	Onvoltooid werk tegen de tweede beantwoording van Julianus van Aeclanum (vgl nr 73 c.Iul.), in zes boeken. -Antipelagiaans- Boek 1 bevat een verslag van een gesprek over drie punten. 1. Hoe kunnen aan jonge kinderen zonden worden aangerekend door God, indien Hij rechtvaardig is? 2. Hoe kan bij kinderen sprake zijn van zonde, als zonde met vrije wilskeuze gepaard gaat en kinderen daarover nog niet kunnen beschikken? 3. Hoe kan zonde als natuurlijk worden beschouwd als een mens de vrije wilskeuze heeft, waarmee men kan zondigen maar waarmee men zich ook van zonde kan onthouden. Boek 2 bevat discussie over Rom 5,12. Boek 3vervolgt met discussies over andere bijbelpassages rond de vraag of men kinderen zonden van ouders kan aanrekenen. Boek 4 bevat uitleg over 1 Joh 2,16 en W 12,10-11. Boek 5 behandelt de vraag of de geslachtsdaad met schande is behept, en of een geborene op aarde opnieuw geboren moet worden in het geloof. Vervolgens exegetische beschouwingen over 1 Kor 15,36-38, Rom 1,27, Mt 7,17 en 12,33. Aan het einde de vraag of God bij machte is uit mensen met een kwade wil enig goed tot stand te brengen. Boek 6 draagt eerst discussiemateriaal aan over de overdraagbaarheid van de oerzonde. Vervolgens volgt uitleg over 1 Kor 15,22.		View
75	388	lib. arb.	De vrije wilskeuze, drie boeken. -Antimanicheïsch- Verbatim van een reeks gesprekken tussen Augustinus en Evodius. In boek 1 de vraag naar de oorsprong van het kwaad. Daartoe eerst gezocht naar de kern van een slechte daad. Elke slechte daad komt voort uit de vrije wilskeuze van mensen. De menselijke geest kan immers door niemand worden gedwongen de hartstocht te dienen die bij elke slechte daad invloed uitoefent. In boek 2 drie vragen in verband met het feit dat de vrije wilskeuze als gave van God aan mensen wordt gezien: 1. Hoe kan Gods bestaan worden aangetoond? 2. Is al het goede door God geschapen? 3. Is de vrije wilskeuze een goed? In boek 3 de motieven waarmee de menselijke wil zich afkeert van het hoogste goed. Vervolgens de schijnbare tegenspraak tussen Gods voorkennis en de vrije wilskeuze van een mens. Uitleg waarom de Schepper geen verantwoordelijkheid draagt voor elke daad van een schepsel. God verdient veeleer lof voor de schepping als zodanig en voor de bestraffing van elk schepsel. De plaats van de oerzonde die niet zonder reden overging op het nageslacht van Adam, leidt tot een reeks moeilijke vragen over Gods straf voor de oerzonde en over de betekenis van het kwaad dat niet aan de vrije wilskeuze is te wijten.	Over de vrije wilskeuze / Augustinus ; vert. en ingel. door Olav J.L. Albers OSA. - Baarn: Ambo, 1994. - ISBN: 90-263-1309-8.	View
76	401	c. litt. Pet.	Antwoord op de brief van Petilianus, drie boeken. -Antidonatistisch- In boek 1 de eerste gedeelten van een brief die de donatistische bisschop Petilianus van Cirta aan de zijnen schreef. In deze brief wordt geen enkele waarde aan het sacrament van de doop binnen de katholieke gemeenschap toegekend. Augustinus gaat op de bezwaren in en toont de inconsequenties van de opvattingen en levenspraktijken van de donatisten aan. In boek 2 een dialoog tussen Petilianus en Augustinus, waarin nogmaals op de argumenten van de eerste wordt ingegaan. Het accent ligt daarbij op de verheldering van de positie van de bedienaar van een sacrament. Verder aandacht voor de betekenis van het martelaarschap voor vervolgde christenen, de mogelijkheden om ketters en scheurmakers te vervolgen, de betekenis van de gave van de Heilige Geest, de betekenis van het begrip katholiek en de waarde van de zaligsprekingen uit de bergrede. Bij de verschillende thema's regelmatig discussies over passages uit de Heilige Schrift. In boek 3 de weerlegging van een tweede brief van Petilianus aan Augustinus, waarin Petilianus zich hevig verzet tegen Augustinus. Augustinus tracht hoffelijkheid jegens zijn gesprekspartner in acht te blijven nemen. In dit boek worden de thema's uit de vorige boeken verder uitgewerkt.		View
77	419	loc.	Kanttekeningen bij de heptateuch, zeven boeken. -Exegese- In dit boek worden taalkundige zaken behandeld over de eerste zeven boeken van de bijbel: Genesis, Exodus, Leviticus, Numeri, Deuteronomium, Jozua en Rechters. Het Latijn van de door Augustinus gebruikte bijbelvertaling wordt kritisch bekeken in het licht van de Latijnse grammatica. Onduidelijkheden worden toegelicht vanuit wat Augustinus meent te weten over de Hebreeuwse of Griekse taal.		View
78	389	mag.	De leermeester. -Exegese- Het betreft hier een verbatim van een gesprek tussen Augustinus en Adeodatus. Men vermoedt ten aanzien van het tweede gedeelte een redactionele hand, omdat daarin sprake is van een doorlopend betoog. Aan de orde komt de vraag naar het wezenlijke van het leraarschap. De ware leraar is degene die onderricht geeft om God te leren kennen. In de inleidende dialoog wordt spreken omschreven als het geven van tekens. Er bestaan tekens die betekenis krijgen door tekens, en dingen die zelf geen tekens zijn maar betekenis kunnen krijgen door daden of door tekens. In de doorlopende beschouwing ten eerste een uiteenzetting dat woorden op zichzelf niets kunnen leren. Ten tweede een uitleg dat de waarheid die in de betekenis van woorden ligt besloten, in mensen woont en dat die waarheid Christus is. Ten slotte een betoog over de geringe waarde van gesproken woorden in het onderwijs als de werking van de innerlijke waarheid die Christus is, niet aan het woord komt.	De magistro / Augustinus ; vert. en van comm. voorzien door Gerard Wijdeveld. - Amsterdam, Paris, 1938.	View
79	0	Max.	Over de maximianisten tegen de donatisten. -Antidonatistisch-		View
80	428	c. Max.	Reactie op Maximinus, twee boeken. -Antiariaans- Aansluiting op de thema's van nr 22 conl.Max. Augustinus kan nu ingaan op wat door de ariaanse bisschop aan de orde is gesteld, en tevens aantonen dat Maximinus de argumenten van Augustinus niet heeft kunnen weerleggen tijdens het dispuut		View

Export: