Lucepedia

Preek over de voorzienigheid van God
ca 399-410
- Exegese-
Preek over Rom 2,3. In deze wanordelijke wereld, in de voor- en tegenspoed van de mensen lijkt geen structuur aanwezig. Daarom beweren ongelovigen dat God niet zou zorgen voor de mensen. Maar Gods oordeel en ordenende hand is overal aanwezig. Hij beloont ieder mens naar zijn daden. Het sterkste bewijs dat de mensheid God wel ter harte gaat, is de menswording van Gods Zoon.

Preek over de geloofsbelijdenis voor de catechumenen.
-Geloofsonderricht- 
Pastorale uitleg over de afzonderlijke artikelen van de geloofsbelijdenis.

Onvoltooide uitleg over de letterlijke betekenis van Genesis 1.
-Exegese- 
In dit werk wordt Gn 1,1-26 behandeld naar de letterlijke of historische betekenis van de tekst. De behoefte hieraan was ontstaan na de publicatie van nr 59 Gn.adu.Man. omdat de aandacht daar vooral gericht was op de allegorische betekenis van de schrifttekst.

Nalezingen, twee boeken.
- Autobiografie- 
Een overzicht van Augustinus' afzonderlijke werken. Niet volledig, vaak een korte schets over aanleiding en historische achtergrond en kanttekeningen bij passages, waarover Augustinus in de loop van jaren anders is gaan denken. In boek 1 de werken die geschreven zijn toen Augustinus nog geen bisschop was. In boek 2 de werken uit zijn bisschopsperiode.

Ketterijen.
-Apologetiek- 
Tegen de opvattingen van alle ketterijen die aan Augustinus bekend waren. Geschreven op verzoek van Quodvultdeus, bedoeld als naslagwerk en hulpmiddel voor clerici en leken bij de verdediging van het katholieke geloof in Noord-Afrika.
Onder de nummers 1-57 een opsomming van de ketterijen volgens een bestaand overzicht van Epiphanius. Onder de nummers 58-80 stromingen die niet bij Epiphanius staan vermeld, maar ontleend werden aan een overzicht van Filastrius. Onder de nummers 81-88 groeperingen die Augustinus aan andere bronnen heeft ontleend. Aan het uitwerken van het tweede boek is Augustinus niet meer toegekomen. Hij had zich voorgenomen daarin allerlei wezenlijke zaken over ketters in het algemeen te beschrijven.

In discussie met de manicheeër Faustus, 33 boeken.
-Antimanicheïsch- 
Reactie op een werk van Faustus van Mileve. Steeds worden passages uit het werk van Faustus aangehaald als voert Faustus zelf het woord. De disputen gaan over het gezag van de wet en de profeten, de God van Israël, de incarnatie en de waarde van het Nieuwe Testament.

Huwelijk en begeerte, twee boeken.
-Antipelagiaans- 
Dit werk is geschreven voor Valerius. Boek 1 gaat in op het aan Augustinus gerichte verwijt dat zijn visie op de erfzonde tevens een veroordeling van het huwelijk zou inhouden. In het huwelijk kan voor de vleselijke begeerte, als lust opgevat, geen goede functie zijn weggelegd. Toch is Augustinus ervan overtuigd dat het kwaad van de vleselijke begeerte het goede van een huwelijk niet kan vernietigen. Boek 2 bevat een stellingname tegen anonieme uittreksels uit een geschrift van Julianus van Aeclanum aan Turbantius, waarin Julianus op Augustinus' eerste boek had gereageerd. Augustinus wordt daarin verweten het vrije wilsbesluit van een mens te ontkennen, het goede van het huwelijk te verloochenen, pasgeborenen als beeld van de duivel in plaats van als beeld van God te beschouwen en de natuur als een kwaad te zien.

Het goede van het huwelijk.
-Moraaltheologie- 
Aanleiding is een twist tussen de monnik Jovinianus en Hieronymus. Jovinianus stelde de verdienste van de godgewijde maagden op één lijn met die van de kuisheid van het huwelijk. Zijn opvattingen veroorzaakten in Rome grote onrust onder mannelijke en vrouwelijke religieuzen die leefden onder de celibaatsgelofte. Jovinianus werd in 389 veroordeeld. Hieronymus zette zich in Aduersus Jovinianum uit 392 zozeer af tegen de opvattingen van Jovinianus, dat er van de waarde van het huwelijk niet veel over scheen te blijven.
In de eerste helft van dit geschrift een reflectie op de uitleg van Genesis 1,28 over de vruchtbaarheid van het huwelijk. Die bestaat uit het koesteren van de vriendschap tussen de partners, het voortbrengen van kinderen, de onderlinge trouw, het bewaren van de kuisheid en uit de heiligheid van het geheim tussen Christus en de kerk. In de tweede helft een nadere verantwoording van de polygamiegebruiken bij de aartsvaders uit het Oude Testament. Zulke gebruiken waren met het oog op Christus' komst geoorloofd.

Het gelukkige leven.
-Filosofie- 
Dit boek is geschreven tijdens de werkzaamheden voor Contra Academicos. Ontstaan bij gelegenheid van Augustinus' verjaardag uit een driedaags gesprek. In het gesprek komt vast te staan dat een gelukkig leven niets anders is dan volmaakte godskennis.
In het voorwoord een opdracht aan Theodorus en Manlius; verder een onderzoek naar de betekenis van christelijke wijsbegeerte en een beschrijving van de gelegenheid van de gesprekken.
De drie volgende gedeelten bevatten een verslag van de drie gesprekken. In het eerste gesprek de ontdekking dat iemand die niet heeft wat hij verlangt, ongelukkig is. En ook iemand die wel heeft wat hij verlangt, kan ongelukkig zijn. De vraag luidt dan: Wat moet een mens verlangen om gelukkig te worden? Moet men daarvoor God bezitten?
In het tweede gesprek de vraag op welke manier men God kan bezitten dat men gelukkig wordt. Hierover bestaan drie opvattingen. De derde komt uitgebreid aan bod: van iemand in wie geen onreine geest is, kan men zeggen dat die God bezit. Met onreine geest vervuld heet degene die als door een duivel is bezeten, of wiens ziel met ondeugden en zonden is bezoedeld. Wie zich door ondeugden en zonden van God vervreemdt, is ongelukkig en vindt God niet genadig. Wie God zoekt, bezit Hem als genadige God maar is nog niet gelukkig. Wie God gevonden heeft, bezit Hem als een genadige God en is tevens gelukkig. 
In het derde gesprek de vraag of alle ongelukkigen gebrek lijden. Een bevestigend antwoord leidt nog niet tot de conclusie dat allen die geen gebrek lijden, gelukkig zijn. Iemand die geen gebrek heeft, kent immers angst om te verliezen en om gebrek te gaan lijden. Kan dat erop duiden dat een arme wijze gelukkig kan zijn, en dat wie geen wijsheid bezit, gebrek lijdt? Wie wijsheid bezit, is gelukkig. Wijsheid is de juiste maat voor de ziel. Wijsheid is datgene waardoor de ziel in evenwicht wordt gehouden

Het eerste geloofsonderricht.
-Geloofsonderricht, Exegese- 
Op verzoek van een diaken uit Carthago geeft Augustinus aanwijzingen over het eerste geloofsonderricht aan de catechumenen (te onderscheiden van het tweede aan de competentes). In het eerste gedeelte twee vragen: 1. Wat moet in het eerste geloofsonderricht aan de orde komen, en hoe dient daarin de verhouding te zijn tussen het verhaal van de heilsgeschiedenis en de rechten en plichten van de kandidaat? 2. Hoe kan de methode van onderricht worden veraangenaamd? In het tweede gedeelte twee voorbeelden van Augustinus' eigen geloofsonderricht: een uitvoerig model voor onwetenden en een bondig model voor gevorderden.