Lucepedia

Digitale theologische encyclopedie

131 records found
Nr▼JaarAfkBeschrijvingVertalingen
51398c. Fel.

In discussie met de manicheeër Felix, twee boeken.
-Antimanicheïsch- 
Verbatim van het tweedaagse dispuut tussen Augustinus en Felix. Op de eerste dag het vraagstuk over de rol van Gods genade; op de tweede dag de kwestie over de functie van de vrije wilskeuze

Debatten over God en wereld : Tegen de manicheeërs Fortunatus en Felix / Aurelius Augustinus; vertaald en toegelicht door Roald Dijkstra en Vincent Hunink, ingeleid door Hans van Reisen. - Budel: Damon, 2017. ISBN: 9789463400305, 169 p. View
50397c. Faust.

In discussie met de manicheeër Faustus, 33 boeken.
-Antimanicheïsch- 
Reactie op een werk van Faustus van Mileve. Steeds worden passages uit het werk van Faustus aangehaald als voert Faustus zelf het woord. De disputen gaan over het gezag van de wet en de profeten, de God van Israël, de incarnatie en de waarde van het Nieuwe Testament.

View
49394exp. prop. Rm.

Uiteenzetting van enkele onderwerpen uit de Romeinenbrief.
-Exegese- 
Weergave van 84 vragen over evenzovele afzonderlijke passages. De kwesties kwamen voort uit gezamenlijke lezing van Paulus' Brief aan de Romeinen door Augustinus met enkele broeders tijdens hun verblijf in Carthago voor het eerste concilie daar in juni.

View
48394exp. Iac.Uiteenzetting bij de Jakobusbrief.
-Exegese- 
Onvolledige uiteenzetting bij de Brief van Jakobus.
Dit geschrift is niet meer bewaard gebleven. Het kent dezelfde achtergrond als nr 47 exp.Gal en nr 49 exp.prop.Rm. Van de inhoud is nog iets bekend. Het werk wordt zowel in Augustinus' retractationes (2,32) genoemd als in Possidius' indiculus (10-3,10).
View
47394exp. Gal.

Uiteenzetting bij de Galatenbrief.
-Exegese- 
Dit geschrift kent dezelfde achtergrond als nr 49 exp.prop.Rm. Doorlopend commentaar op de gehele Brief aan de Galaten.

View
46411exc. urb.

Preek over de verwoesting van de stad Rome.
-Apologetiek- 
Aan de orde is de vraag of God omwille van rechtvaardige bewoners de stad had moeten sparen.

Twintig preken van Aurelius Augustinus / vert. door Gerard Wijdeveld ; ingeleid door Paul van Geest. - Amsterdam : Van Gennep, 2008.- ISBN: 978-5515-909-3. p. 195-208. - Herdruk van 1986 met gewijzigde inleiding. Twintig preken van Aurelius Augustinus / vert. en ingel. door Gerard Wijdeveld. - Baarn: Ambo, 1986. - ISBN: 90-263-0759-4. - p. 175-186. View
45400c. ep. Parm.

Antwoord op de brief van Parmenianus, drie boeken.
-Antidonatistisch- 
Parmenianus was de donatistische bisschop van Carthago. De betreffende brief was gericht aan de donatist Tyconius, die uit de donatistische kerk was geëxcommuniceerd.
Boek 1: Uiteenzetting over de onrechtvaardigheden van parmenianen jegens katholieke gelovigen en over hoe christelijke vorsten pressie mogen uitoefenen op ketters en scheurmakers krachtens hun ambt en recht. Boek 2: Behandeling van schriftuurlijke argumenten, waarop de donatisten zich in het algemeen beroepen. De weerlegging ervan door de betreffende bijbelpassages stuk voor stuk te behandelen. Boek 3: Weerlegging van de schriftuurlijke argumenten, waarop de parmenianen zich beroepen.

View
44396c. ep. Man.

Tegen de brief met de grondslagen van de manicheeërs.
-Antimanicheïsch- 
Onvoltooid werk waarin manicheïsche opvattingen worden weerlegd door die ideeën als onzeker en absurd voor te stellen.

View
43407ep. Io. tr.

10 Verhandelingen over de Eerste Brief van Johannes.
-
Exegese- 
Doorlopend commentaar op de brief tot 5,2. De eerste acht verhandelingen zijn gehouden in de eerste week van Pasen; de laatste twee waarschijnlijk rond Hemelvaartsdag.

Preken over de eerste brief van Johannes / Augustinus ; vert. en ingel. door Tarsicius Jan van Bavel. - Heverlee: Augustijns Historisch Instituut, 1992.- ISBN: - View
420c. ep. Don.Tegen de brief van de ketter Donatus
-Antidonatistisch-
View
41394ep. Rm. inch.

Uiteenzetting over de groet van de Romeinenbrief.
-Exegese- 
Dit onvoltooide werk behandelt de groet van de Romeinenbrief en het vraagstuk over de zonde tegen de Heilige Geest.

View
400ep.

Brieven
- - 
Hoewel de brieven als geheel in dit overzicht zijn gerangschikt onder niet te dateren werken, zijn de brieven afzonderlijk in de zeventiende eeuw door de mauristen opnieuw genummerd, waarbij zoveel mogelijk de chronologische volgorde van de brieven is aangehouden. Een verantwoording van deze nieuwe ordening is uitgewerkt in PL 33,13-48. Hoe deze nummering zich tot de oude verhoudt, vindt men terug in PL 33, 1163-1169. Een alfabetisch overzicht van adressanten en geadresseerden vindt men in PL 33,1170-1172. De mauristen hebben de brieven in vier groepen ingedeeld: Groep 1 bevat de brieven 001-030 uit de jaren 386-395. Groep 2 de brieven 031-123 geschreven in 396-410. Van deze brieven worden de nummers 54-55 als een afzonderlijk werk beschouwd: nr 70 inq.Ian. Evenzo is brief 102 terug te vinden als nr 106 qu.c.pag. Groep 3 met de brieven 123-231 uit de periode 411-430. Van deze brieven wordt nummer 140 als afzonderlijk werk gezien: nr 66 gr.t.nou. Evenzo brief 147 als nr 128 uid.deo, brief 166 als nr 93 orig.an., brief 167 als nr 114 sent.Iac., brief 185 als nr 25 correct., en brief 187 als nr 100 praes.dei. Groep 4 met de brieven 231-270 (271) die moeilijk of niet te dateren zijn. Tenslotte moeten de brieven worden genoemd die zijn ontdekt door Johannes Divjak en gepubliceerd in CSEL 88 en in de Franse reeks OSA 46B. Het gaat hier om 31 brieven met de nummers 1*-29*. De volgorde van deze brievenreeks is niet chronologisch.

Voor een overzicht van Nederlandse vertalingen per Epistula zie : AI Epistulae in Nederlandse vertalingen (pdf febr. 2019) Belangrijkste bundels : Hiëronymus Brieven/ vert. uit het Latijn en van aant. voorz. door Chris Tazelaar. Budel:Damon, 2008. Bevat de correspondentie tussen Hiëronymus en Augustinus. Brieven 19*, 28, 39, 40, 67, 68, 71, 72, 74, 75, 81, 82, 123, 166, 167, 172, 195, 202, 202A Ooit een land van kloosters / vert. door Tarsicius Jan van Bavel. - Heverlee: Augustijns Historisch Instituut, 1999. - ISBN: 90-74829-07-4. - Bevat: brief 5, 48, 60, 78, 83, 210, 243. Veel te laat heb ik jou lief gekregen : bij het zestiende eeuwfeest van Augustinus' bekering / vert. en commentaar door Tarsicius Jan van Bavel. - Heverlee: Augustijns Historisch Instituut, 1986. - ISBN: 90 6831-060-7. - Bevat: brief 10*,21, 33, 134, 228 . Augustinus leven en werken / A. Sizoo. - Kampen: Kok, 1957.- 352 p., 24 cm. - ISBN: - Bevat brief: 50, 67, 113, 114, 115, 116, 133, 146, 213, 244, 247, 255, 269. De briefwisseling van Paulinus van Nola en Augustinus / vert. en commentaar door A.P. Muys. - Hilversum: Schipper, 1941. - Bevat: brief 24,25, 27, 30, 31, 32, 42, 45, 80, 94, 95, 121, 149, 186. In antwoord op uw vragen : Augustinus' brieven aan Januarius [Ad inquisitiones Ianuarii libri duo (= Epistulae 54-55)] / Aurelius Augustinus ; vertaald, ingeleid en van aantekeningen voorzien door Ben Bongers, Joost van Neer, Martijn Schrama, Anke Tigchelaar. - Budel : Damon, 2009. - 174 p. - ISBN: 978-90-5573-930-1. - Latijn-Nederlandse paralleltekst. Christenen in de antieke wereld / A. Sizoo. - Kampen: Kok, 1953.- 204 p., 25 cm. - ISBN: - Bevat brief: 68, 72, 73, 75, 181. Augustinus' briefwisseling met Nectarius / vert. en commentaar door Hendrik Huisman. - Amsterdam : Babeliowsky & Zn, 1956. - Bevat: brief 90, 91, 103, 104. Augustinus' briefwisseling met Dioscorus vert. en commentaar door Jacob Hendrik Koopmans. - Amsterdam : Jasonpers, 1949. - Bevat: brief 117, 118. Staat van ontlediging, staat van gebed / vert. en ingel. door Anne-Marijke Silvius-Janssen. - Brugge; Tabor, 1992, 49-82. - ISBN: 90-6597-016-9. - Bevat: brief 130, 131. - Kunnen wij God zien? Augustinus' mystieke brief aan Paulina / Augustinus; inl. vert. en toelichting van Thijs Rutten. - Kampen: Ten Have, 2009. - 175 p. pb - ISBN: 978-90-25959913. - Bevat brief 147. - Met zachte hand : Augustinus over dwang in kerk en maatschappij : [Epistula 185] / Augustinus; vert. en ingeleid dor Paul van Geest en Vincent Hunink. - Budel : Damon, 2012. 151 p. ISBN: 978-94-6036-064-0 - Bevat: brief 185, "Augustinus' brief 263 aan Sapida" / ingeleid en vert. door Tarsicius Jan van Bavel. - in : Augustinusdag 1995 "Zoek je hart" , pagina's 69-73. - Zie ook pdf op de website. View
39392en. Ps.

Uiteenzettingen over de Psalmen.
-Exegese- 
Vers-voor-vers-uitleg over het gehele psalterium. Niet alle uiteenzettingen zijn als voordracht gehouden. Tenminste de uiteenzettingen over de Psalmen 1-32 (33) zijn gedicteerd; evenzo de 32 sermones over Ps 118 (119). De uitleg is sterk christologisch van karakter.

Voor een overzicht van Nederlandse vertalingen per Enarratio zie: AI - Enarrationes in Nederlandse vertalingen ( pdf jan.2019 ) Belanrijkste bundels : Zoals het hart verlangt : Preken over de psalmen / Augustinus ; vert. en ingel. door Martijn Schrama, Wim Sleddens en Hugo De Lil. - Zoetermeer: Meinema, 2001. - ISBN: 90-211-3793-3. - Bevat: preek over de psalmen 1, 38, 39, 42, 63, 85, 90. - Ooit een land van kloosters / vert. door Tarsicius Jan van Bavel. - Heverlee: Augustijns Historisch Instituut, 1999. - ISBN: 90-74829-07-4. - Bevat : preek over psalm 99. Commentaar op Psalm 118/119 / Augustinus ; vert. en ingel. door Tarsicius Jan van Bavel. - Baarn: Ambo, 1996. - ISBN: 90-263-1429-9. Psalmen 133-134: Monastieke broederschap / Augustinus; vert. en ingel. door Michel Coune OSB. - Brugge: St.-Andriesabdij, 1995 Luisteren naar Sint Augustinus : preken voor het liturgisch jaar / [Augustinus] ; vert. Frans Vromen, OSB ; ingel. door Tarsicius J. van Bavel, OSA. - Bonheiden : Bethlehem, 1985. - 158 p. ; 21 cm. - ISBN: - . Bevat: preek over psalm 97. Enkele psalmverklaringen van Augustinus : Feestbundel ter gelegenheid van het 25-jarig priesterjubileum van Pater-Prior Roose OSB . - Vaals: Benedictijnen van de Abdij St. Benedictusberg, 1977. - ISBN: - Bevat: preken over de psalmen 8, 21, 42, 54, 68, 69, 83, 90, 102, 111, 112, 124, 129, 148. View
38418Emer. Don.Aan de donatistische bisschop Emeritus.
-Antidonatistisch- 
Het dateert van ná 418 (Vgl nr 61 Emer).
View
37420c. ep. Pel.

Reactie op twee pelagiaanse brieven, vier boeken.
-Antipelagiaans- 
De eerste pelagiaanse brief waarop Augustinus reageert, is van Julianus van Aeclanum. Deze brief is alleen via de indrukken van Augustinus bewaard gebleven. Men neemt aan dat deze brief Julianus' inzichten goed weergeven. Julianus lijkt zich te keren tegen manicheïsche opvattingen dat door de val van Adam de mens niet meer kan beschikken over een vrije wilskeuze, maar onder de dwang van het vlees staat. Men staat dientengevolge negatief tegenover het huwelijk. Bovendien huldigt men het standpunt dat de heiligen in het Oude Testament niet zonder zonde maar met schuld beladen zijn gestorven. De apostelen en Christus zijn evenmin vrij van zonden. De dwang van het vlees is zo sterk dat zelfs het doopsel niet alle zonden kan wegnemen.
De tweede pelagiaanse brief is afkomstig van dezelfde Julianus maar nu met zeventien andere bisschoppen. Ook deze brief is alleen door de verwijzingen van Augustinus bewaard gebleven. Beide brieven lijken inhoudelijk op elkaar. 
Augustinus' reactie op de beide brieven is opgedragen aan Bonifacius, bisschop van Rome. Zijn reactie volgt de documenten van Julianus en de zijnen op de voet. Boek 1 behandelt de eerste brief; de laatste drie boeken gaan in op de tweede brief. Op bepaalde aspecten worden de brieven aangevuld of verbeterd vanuit het katholieke geloof. De opvattingen van Augustinus zijn naar de verschillende onderwerpen als volgt samen te vatten: - de natuur is weliswaar als goed geschapen, maar behoeft wegens de erfzonde een Verlosser; - het huwelijk is weliswaar een goed, maar is als gevolg van de zonde met kwade begeerlijkheid omgeven; - de wet is heilig, recht en goed, maar niet bij machte de zonden van de mensen weg te nemen; - de heiligen van het Oude en Nieuwe Verbond zijn gerechtvaardigd, maar niet van zonden vrij. Tenslotte volgen tegenover de opvattingen van de pelagianen gezagvolle uitspraken van Cyprianus en Ambrosius die de eigen inzichten over erfzonde, helpende genade en de onvolkomenheid van de menselijke gerechtigheid onderbouwen.

View
36392duab. an

Twee zielen in een mens?
-Antimanicheïsch- 
Centraal staat de manicheïsche opvatting dat een mens twee zielen heeft: een goede van God, en een slechte van de macht van de duisternis. In de argumenten over en weer beroepen de manicheeërs zich op Joh 8,47 en Joh 8,44 en beroept Augustinus zich op Joh 1,3, 1 Kor 8,6 en Rom 11,36. Het kwade in een mens mag niet aan een kwade ziel worden toegeschreven, maar is een beroving van het goede.

View
35428perseu.

De gave van volharding.
-Antipelagiaans- 
Net zoals nr. 99 praed.sanct. gericht aan Prosperus en Hilarius. De eerste helft handelt over het genadekarakter van de volharding en de samenhang ervan met de voorbestemming. De tweede helft over de bedenkingen van de tegenstanders tegen predestinatie en genade.

Twee tractaten. Geschreven door den heylighen Oudt-Vader Augustinus / Dirck Vlack de Ionghe - Amsterdam : Kloppenburgh, 1621. - p. 45-98. Vier antipelagiaanse geschriften / Aurelius Augustinus ; vertaling [uit het Latijn] Izak Wisse en Raf Debaene ; ingeleid door Anthony Dupont en Mathijs Lamberigts. - Kampen : Klement, 2014, ISBN: 978-90-8687-125-4. [Kalmthout] : Pelckmans, 2014, ISBN: 978-90-289-7558-3.- 414 p. ; 23 cm. View
34412c. Don.Aansporing aan de donatisten.
-Antidonatistisch- 
Op basis van de driedaagse conferentie van katholieken en donatisten in 411 richt Augustinus zich rechtstreeks tot de donatistische gelovigen met een aansporing om zich niet langer door hun eigen bisschoppen te laten bedriegen.
View
33396doctr. chr.

Christelijke scholing in tekstbegrip en presentatie.
-Dogmatiek, Exegese- 
Op welke manier kan de Heilige Schrift worden begrepen en hoe moet het begrepene vervolgens worden overgedragen? In de boeken 1 en 2 de beginselen van zowel profane als gewijde vakken. In boek 3 aandacht voor wat tegenwoordig de bijbelse hermeneutiek wordt genoemd; beïnvloed door een soortgelijk werk van de donatist Tyconius. In boek 4 de grondbeginselen van de homiletiek. In 396 wordt het werk afgebroken bij 3,35. De rest is in 426 voltooid.

Wat betekent de bijbel? Christelijke scholing in tekstbegrip en presentatie. De doctrina christiana / Augustinus ; ingel., vert. en toegel. door Jan den Boeft en Ineke Sluiter. - Amsterdam, Leuven: Ambo, 1999. - ISBN: 90-263-1595-3. View
32406diuin. daem.De beproeving van de demonen.
-Dogmatiek- 
Gericht tegen de opvatting als zou het raadplegen van demonen gerechtvaardigd kunnen worden. Argument bij de weerlegging: de vervulling van datgene wat demonen zouden beweren is weer ondergeschikt aan de wil van God.
De antieke daemonologie en Augustinus' geschrift De divinatione daemonum / door Hermanus Jacob Geerlings. - 's-Gravenhage: Excelsior, 1953. View
Export: