In de geschiedschrijving staat Gregorius de Grote (paus tussen 590 en 604) te boek als een sluiswachter tussen de laat-antieke periode en de middeleeuwen. Dat roept het beeld op van een overgangsfiguur, maar met deze typering wordt zijn betekenis voor kerk en traditie tekort gedaan. Hij was een invloedrijk acteur in zijn wereld en auteur van een omvangrijk en veelzijdig oeuvre. Zijn commentaar op het boek Job bijvoorbeeld is van immense invloed geweest op de middeleeuwse monastieke spiritualiteit en zijn brieven (er zijn er ruim 800 overgeleverd) geven een goed beeld van zijn diplomatiek vernuft, zijn kundig beheer van kerkelijke goederen, zijn betrokkenheid op de noden van de wereld en zijn zorg voor de armen.

Toch blijft Gregorius de Grote een relatief onbekend figuur in de kerkgeschiedenis. Dat is jammer want zijn eschatologisch gekleurde verhouding tot de wereld biedt interessante en inspirerende aanknopingspunten voor een spiritualiteit voor vandaag de dag. Dit blijkt eens te meer uit de meer recente literatuur, waarin de twee traditionele invalshoeken (waarin Gregorius figureert als een in monastieke afzondering levende monnik ofwel als paus handelend in de wereld) overbrugd worden.