Iedereen kent Descartes als filosoof, maar hij liet zijn gedachten ook regelmatig gaan over natuurwetenschappelijke onderwerpen. Ook bij hem stond de aarde niet stil, zoals de kerk nog dacht.

 

Eind november 1633 schreef Descartes vanuit Deventer aan een goede vriend dat hij bijna had besloten om al zijn geschriften te verbranden. Aanleiding daarvoor was de veroordeling van Galilei te Rome omdat deze het copernicaanse heliocentrische wereldbeeld had verdedigd waarin de aarde om de zon draait. Descartes had zelf een wereldbeeld doordacht waarin beweging centraal stond. Hij zag de overeenkomst daarvan met Galilei’s bewegende wereld en somberde over de consequenties.

Niet zo vreemd. Hij had na diep nadenken een natuurvisie ontwikkeld die met zekere zin universeel mag worden genoemd, omdat die zich op het universum betrok, maar ook omdat die alomvattend was. Beweging was in Descartes’ wereldbeeld algemeen, betrof zowel de hemellichamen als ook de kleinste deeltjes. Alles bestaat volgens Descartes uit kleine deeltjes die voortdurend bewegen, maar soms zo traag dat ze vaste stoffen vormen. Het hele universum is met deze deeltjes gevuld, die zich op sommige plaatsen zo hebben verdicht dat daar planeten zijn ontstaan. Die planeten bewegen, vormen een draaikolk van deeltjes en in zo’n draaikolk kan een planeet een kleiner hemellichaam met zich mee voeren; zoals de maan die om de aarde draait.