Lucepedia

Digitale theologische encyclopedie

Verantwoordelijke redacteur dossier: Max Lammertink
Dossiers » Verzameldossier » beeldmateriaal » ‘Christus Pantokrator’, mozaïek in de kathedraal van Monreale

‘Christus Pantokrator’, mozaïek in de kathedraal van Monreale

In de kathedraal van Monreale op Sicilië bevindt zich in de oostelijke apsis van het middenschip (gericht naar Jeruzalem en de opkomende zon) dit indrukwekkende mozaïek van 7m x 13m van Christus de Albeheerser (Grieks: Pantokrator) uit ca. 1180.
De titel Albeheerser of Almachtige wordt in de Geloofsbelijdenis en in de Bijbel aan de Vader toegekend, en deze titel voor Christus geeft aan dat hij de gelijke van zijn Vader is, oftewel: ook God is.

In vele afbeeldingen van Christus als Pantokrator verschillen de twee gezichtshelften van Jezus bewust ietwat van elkaar, hetgeen zijn twee naturen (de goddelijke en de menselijke) in één persoon symboliseert; of dit ook in dit mozaïek bedoeld is is niet zeker maar er is wel degelijk een asymmetrie waar te nemen. Dezelfde symboliek betreft de kleding van Christus: het rood en goud van zijn onderkleed zijn de kleuren die het goddelijke en hemelse symboliseren, het blauw van zijn bovenkleed de kleur die zijn menselijke natuur symboliseert. Christus is dus in de eerste plaats goddelijk, maar door zijn menswording heeft God hem ook met het aardse bekleed. Ook Jezus’ handgebaar is doordrenkt van soortgelijke symboliek: de drie vingers (pink, ringvinger en duim) verwijzen naar de Drie-eenheid van Vader, Zoon, Geest waarvan Jezus met zijn twee naturen deel uitmaakt, hetgeen gesymboliseerd wordt door de twee andere vingers. Dit gebaar wordt tevens veelvuldig geduid als een zegenend gebaar en een vermaning tot luisteren.

De Griekse (linkerpagina) en Latijnse (rechterpagina) tekst die Jezus in zijn hand houdt is afkomstig uit het Johannes-evangelie: Ik ben het licht van de wereld. Wie Mij volgt, gaat zijn weg niet in de duisternis’ (Joh. 8,12).
De gouden achtergrond symboliseert het hemelse licht.


Bron: Tilburg School of Catholic Theology