In de traditie van de RK Kerk is het begraven van de doden een daad van barmhartigheid en daarmee onderdeel van het pastoraat. In Nederland zijn er ongeveer 900 katholieke begraafplaatsen. Zij worden beheerd door parochies, door kerkelijke instellingen of door burgerlijke rechtspersonen. We noemen dit bijzondere begraafplaatsen. De eigenaar van een bijzondere begraafplaats bepaalt zelf wie daar begraven kan worden. Zo zijn de meeste katholieke begraafplaatsen alleen bedoeld voor katholieken en veel parochiële begraafplaatsen alleen voor parochianen. Een samengevoegde parochie beheert meestal meer dan één begraafplaats.
In 1991 verscheen een geheel herziene Wet op de Lijkbezorging. Deze is sindsdien op een aantal onderdelen aangepast. De Wet op de Lijkbezorging kent juridisch dwingende bepalingen, dat wil zeggen: bepalingen waar men als begraafplaats niet van af kan wijken. Daarnaast kent deze wet allerlei regelende bepalingen, die van kracht zijn als de begraafplaats geen eigen reglement heeft opgesteld. De wet laat ook de nodige ruimte voor afzonderlijke begraafplaatsen om zelf regelingen te treffen. De Wet op de Lijkbezorging geldt voor alle begraafplaatsen in Nederland, dus zowel voor de algemene als voor de bijzondere. Het gaat om zeer ongelijksoortige entiteiten, niet alleen naar vorm, ook naar omvang en aantal activiteiten. De wettelijke regeling is voor bijzondere begraafplaatsen, met name de zeer kleine, soms lastig.
Verschil algemene en bijzondere begraafplaatsen
De algemene begraafplaats is eigendom van de gemeentelijke overheid. Iedereen kan op de algemene begraafplaats begraven worden. Op algemene begraafplaatsen is publiekrecht van toepassing, op bijzondere begraafplaatsen privaat- of civielrecht. Dit betekent dat het grafrecht op een algemene begraafplaats wordt gevestigd in de vorm van een (eenzijdige) beschikking en er een verordening geldt die door de gemeenteraad wordt vastgesteld. Op een bijzondere begraafplaats wordt het grafrecht gevestigd door het sluiten van een (tweezijdige) overeenkomst en geldt doorgaans een reglement dat alleen onder bepaalde voorwaarden gewijzigd kan worden. Omdat de Wet op de Lijkbezorging vooral uit gaat van algemene begraafplaatsen en de daar geldende regelgeving is deze op een enkel punt voor bijzondere begraafplaatsen moeilijk uitvoerbaar. De Kerkprovincie komt beheerders van RK begraafplaatsen tegemoet door het beschikbaar stellen van een modelreglement voor het beheer van een begraafplaats van een RK Parochie van de Nederlandse Kerkprovincie.
Het beheer van de parochiële begraafplaats is in veel parochies een onderwerp dat (te) weinig bestuurlijke aandacht krijgt. De begraafplaats lijkt zichzelf wel te kunnen redden, dankzij veel vrijwilligers die sinds jaar en dag voor het onderhoud zorgen en precies weten wat er wel en niet moet gebeuren. Omdat men als begraafplaats tegenwoordig ook aan tal van administratieve verplichtingen moet voldoen, is meer bestuurlijke aandacht wel nodig. Het bestuur is immers verantwoordelijk voor het zorgvuldig beheer, alle reden om stil te staan bij het beheer van de begraafplaats.
