__
'Het Lam Gods', ook wel 'Gents altaarstuk', is een polyptiek, in 1432 geschilderd door de Vlaamse Primitieven Jan van Eyck en zijn oudere broer Hubert, in opdracht van Joos Vijdt, voorschepen van de stad Gent, en zijn echtgenote. Het bevindt zich in de Sint-Baafskathedraal te Gent.
Het werk was aangevat door Hubert van Eyck, maar die overleed in 1426. Jan Van Eyck werkte het verder af. Wellicht heeft Hubert het meeste van het werk gedaan; Jan Van Eyck was in de periode voor 1430 vooral op diplomatieke missies.
Het altaarstuk is genoemd naar het onderste middenpaneel, waar een lam vereerd lijkt te worden door groepen engelen, martelaren, profeten en apostelen. Dit is het 'Lam Gods' waarover in het visioen in de Openbaring van Johannes (of Apokalyps) gezegd wordt:
'Daarna zag ik een grote menigte, die niemand tellen kon, uit alle rassen en stammen en volken en talen. Zij stonden voor de troon en voor het lam, in witte kleren en met palmtakken in de hand, en luid riepen zij: ‘De redding komt van onze God, die op de troon zetelt, en van het lam!’' (Openb. 7,9-10).
Met dit Lam Gods wordt Jezus Christus bedoeld die aan het einde der tijden het Koninkrijk Gods op aarde komt vestigen.
In het eerste hoofdstuk van het Johannesevangelie (1,29 en 1,36) wordt Jezus Christus door Johannes de Doper al 'het Lam Gods' genoemd. Dit thema verwijst naar de oude Joodse gewoonte om middels het offeren van een lam of 'zondebok' het volk te bevrijden van zijn zonden. Een en ander vindt zijn oorsprong in het Oude Testament, Bijbelboek Exodus, hoofdstuk 12 (De instelling van het Paasfeest). In de eucharistieviering van de rooms-katholieke Kerk worden kerkgangers daar nog wekelijks aan herinnerd wanneer het Agnus Dei wordt gezongen: 'Lam Gods, dat wegneemt de zonden der wereld'.
Het altaarstuk kan zowel met de luiken geopend als met de luiken gesloten aanschouwd worden.
Geopende luiken:
Het Lam Gods staat in het onderste deel op een altaar in de open lucht en wordt, in concentrische cirkels geschikt, aanbeden door engelen, heilige vrouwen, belijders en kerkvaders. Onder het Lam staat een achthoekige fontein afgebeeld, genaamd 'de fontein van het leven'.
Bovenste rij (de hemel), van links naar rechts: Adam; een groep zingende engelen; Maria; God uitgebeeld als Jezus op zijn hemeltroon; Johannes de Doper; een groep muziek makende engelen; Eva.
Onderste rij, v.l.n.r.: de rechtvaardige rechters (replica van het in 1934 gestolen paneel); ridders van Christus (kruisvaarders); de verering van het Lam Gods; een groep kluizenaars; een kleine stoet pelgrims.
De blote Adam en Eva zijn voor zover bekend de eerste 'naakten' in de Vlaamse schilderkunst. Let op de rechtervoet van Adam: het lijkt alsof hij uit het schilderij stapt. Het trio Maria - God/Jezus - Johannes wordt aangeduid als 'Deësis', een oud Byzantijns thema.
Gesloten luiken:
_
Bovenste rij, v.l.n.r.: de profeet Zacharia, Sibille van Erythreia, Sibille van Cumae, de profeet Micha. Een sibille (ook: sibylle) was in de oudheid een in extase verkerende vrouw die profetiën uitsprak. In de beeldende kunst wordt de sibille van Erythreia (een plaats in Griekenland) vaak gebruikt als symbool voor Azië, en die van Cumae (bij het huidige Napels) voor Europa. De Sibyllijnse boeken zijn (o.a.) een verzameling geschriften van een joods-Egyptisch auteur waarin het monotheïsme werd gepropageerd.
Middelste rij: de aartsengel Gabriël vertelt Maria dat zij de uitverkorene is. Maria schrikt maar aanvaardt haar taak. De setting lijkt eerder op het 15e-eeuwse Gent dan op Nazareth in het jaar nul: een straat en een lavabo.
Onderste rij, v.l.n.r.: Jodocus Vyd, Johannes de Doper, Johannes de Evangelist, Isabelle Borluut.
Bron: http://www.statenvertaling.net/kunst/lam-gods.html
Bron: Tilburg School of Catholic Theology
Externe link:
Wikipedia (NED)
Externe link:
Meer info
