Lucepedia

Digitale theologische encyclopedie

Verantwoordelijke redacteur dossier: Max Lammertink
Dossiers » Verzameldossier » niet-wetenschappelijke artikelen » Joep Dubbink, Soms moet het, God doet het ook: Nuttige leugens in Tenach

Joep Dubbink, Soms moet het, God doet het ook: Nuttige leugens in Tenach

Joep Dubbink, Soms moet het, God doet het ook: Nuttige leugens in Tenach, in: Interpretatie 19,4 (2011), p. 4-7.


Samenvatting
De leugen uit nood is in het Oude Testament veelvuldig aanwezig. De leugen maakt soms naadloos deel uit van de vertelling, zonder dat er aparte aandacht aan wordt besteed, of de verteller er negatief over oordeelt. Dat roept vragen op van ethici, die om begrijpelijke redenen huiverig zijn om een leugen om welke reden dan ook toe te staan. Het levert ook problemen op voor exegeten die de bijbelse personages graag als voorbeeld zouden willen opvoeren. Maar de bijbelse werkelijkheid blijkt rauwer en minder ideaal ethici en exegeten wensen.
Er zijn zelfs situaties waarin God creatief omspringt met de waarheid. Wanneer hij dat nodig acht om zijn doelen te bereiken, houdt hij informatie achter of verstrekt bewust verkeerde informatie, bijvoorbeeld via zijn profeten. Dat de moderne lezer daar problemen mee ondervindt, komt omdat deze veelal een formeel-juridisch waarheidsbegrip hanteert. Het bijbelse waarheidsbegrip heeft eerder betrekking op de inhoud en de uitwerking van wat gezegd wordt gericht: bevordert het de gemeenschap, of niet? In die zin wordt sjêqêr, ‘leugen’, ook in de bijbel zeer negatief gewaardeerd, maar wat precies leugen is, is minder duidelijk dan op het eerste gezicht lijkt.


Bron: Interpretatie, met dank aan Nico Riemersma.