Tussen 1534 en 1541 schilderde Michelangelo op verzoek van Paus Clemens VII het Laatste Oordeel in fresco op de altaarwand van de Sixtijnse Kapel, de huiskapel van de paus. De schildering is een dramatische en levendige voorstelling van figuren die aan het einde der tijden wachten op het oordeel van God, of beter gezegd, met de woorden uit de Heilige Schrift: ‘De Vader oordeelt de mensen niet meer zelf, Hij heeft het oordeel geheel en al aan de Zoon toevertrouwd. Zo zal de Zoon dezelfde erkenning vinden als de Vader.’ (Joh. 5,22-23).

De schildering van Michelangelo bestaat uit drie lagen die elk verdeeld zijn in drie secties. In de bovenste laag zien we Christus in zijn hoedanigheid van Rechter met zijn moeder Maria aan zijn zijde als centrale figuren, omgeven door een krans van licht. De twee grote mannen links en rechts van Jezus zijn Paulus en Petrus, herkenbaar aan de sleutels van de hemel in zijn handen). 

Aan de voeten van Christus staan de heilige martelaren Laurentius en de heilige Bartolomeüs, herkenbaar aan de afgestroopte huid in zijn handen. Opmerkelijk detail: Bartolomeüs’ gezicht is een zelfportret van Michelangelo. 

De engelen op de wolk onder deze heiligen blazen op hun hoorns om de doden tot leven te wekken. Twee engelen houden het boek vast waarin alles is opgetekend en op grond waarvan Jezus zijn oordeel velt. Links zijn de rechtvaardigen te zien die door engelen naar de hemel worden gevoerd, rechts degenen die in de hel zullen belanden. 

Helemaal beneden zien we links mensen opstaan uit hun graf, rechts zien we een vlammenzee en een groep duivels en de zondaars, samengepakt in de veerboot van de veerman Charon uit de Griekse mythologie, die hen naar de onderwereld zal voeren.

Het fresco heeft de functie van een waarschuwing; degene die het fresco bekijkt, wordt indringend geconfronteerd met de mogelijkheid van hel en verdoemenis en dus gewezen op de eigen verantwoordelijkheid en vrijheid. De manier waarop Michelangelo Christus heeft afgebeeld straalt niet de barmhartigheid Gods uit en lijkt eerder de belichaming te zijn van een strenge rechtvaardigheid. Maar boven in het fresco heeft hij de tekenen van het lijden geschilderd, een herinnering aan het gegeven dat degene die oordeelt geleden en gestorven is omwille van ons en van ons heil.

 

Via onderstaande links is een artikel van prof.dr. Herwi Rikhof over het Laatste Oordeel te lezen afkomstig uit de bundel Frank G. Bosman (red.), Hemel en hel: Beelden van het hiernamaals in het westers christendom, Uitgeverij Abdij van Berne, 2012, 208 p.