Piet van Midden, Geld stinkt niet, in: Interpretatie 18,1 (2010), p. 7.

In de tijd van koning David was er in Israël geen wettig betaalmiddel. Verschillende manieren van betalen, sparen en investeren liepen door elkaar en maakten de handel ingewikkeld. Want hoe beslis je of je voor je zak graan liever een kip of een zilverstuk hebt?

 

Hoe hebben de mensen in bijvoorbeeld de tijd van koning David, zo’n 1000 jaar voor Christus, aan elkaar betaald? Was er een wettig betaalmiddel? Niet in de zin van munten. De geslagen munt komt pas in de Perzische tijd in zwang. Maar van de beroemde Perzische gouden drachmen (vgl. ook Neh. 7:70) zijn er maar enkele in Palestina teruggevonden. Kennelijk is er in de kuststrook niet veel mee betaald.

 

In elk geval lezen we wel veel over de sikkel. Het woord sikkel komt van een werkwoord dat ‘afwegen’ betekent en sikkel betekent in eerste instantie dan ook simpelweg ‘gewicht’. Het is een gewichtseenheid aan bijvoorbeeld goud, zilver, brons of ijzer. Daarbij moet je niet aan muntgeld denken maar aan stukjes gehakt edelmetaal, dat je ook weer kunt omsmelten (vgl. Jes. 46:6). Dat gehakte metaal (meestal zilver, kèsef, dat ook gewoon ‘geld’ betekent) diept men ook bij opgravingen in Palestina op. De eenheid geeft aan hoe zwaar een stukje is. Een sikkel is 11.4 gram. Dat staat gelijk aan twintig gera (0,57 gr.). Een beka (vergelijkbaar met de denarie) is een halve sikkel.

Goliat draagt een pantser met een gewicht, gelijk aan vijfduizend sikkels koper en zijn lanspunt was zeshonderd sikkels ijzer (1 Sam. 17:5-7). Achan wordt gebiologeerd door tweehonderd sikkels zilver en een staaf goud van vijftig sikkels. Ter vergelijking: een muntje van 20 eurocent weegt 5,7 gram, dus gelijk aan het gewicht van een beka, een halve sikkel. Een twee euro-muntstuk weegt 8,50 gram.